Sunday, 13 December 2015
Thursday, 19 November 2015
TULASI VIVAH
तुळशी विवाह हा सण कार्तिक शुक्ल एकादशीपासून कार्तिक पौर्णिमेपर्यंत साजरा केला जातो. या सणाच्या दिवशी तुळशीचा आणि भगवान विष्णू स्वरूप शालिग्राम याचां विवाह केला जातो. कार्तिक शुक्ल एकादशीला म्हणजेच प्रबोधिनी एकादशीला देव निद्रा योगातून जागे होतात. म्हणून तुळशी विवाहच्या रूपाने देवांच आवाहन केले जाते अशी मान्यता आहे. तुळशी विवाह नंतर विवाहचे मुहूर्त काढतात.
तुळशी विवाह या सणाच्या दिवशी लोक घराची साफ -सफाई करतात आणि रांगोळी काढतात. संध्याकाळी तुळशीच्या झाडाच्या भोवती उसाच्या दंडाचे भव्य मंडप बनवतात. त्यात साक्षात् भगवान विष्णू स्वरूप शालिग्राम ची मूर्ति ठेवतात आणि विधि-विधानपूर्वक त्यांचा विवाह संपन्न करतात
Wednesday, 18 November 2015
KARTIK EKADASHI
कार्तिक महिन्यातल्या शुक्ल पक्षात येणाऱ्या एकादशीला प्रबोधिनी एकादशी म्हणतात. म्हणूनच या एकादशीला कार्तिक शुक्ल एकादशी असेही म्हंटले जाते. या दिवशी चातुर्मासाचे चार महिने संपतात. असे मानले जाते कि भगवान विष्णू शयनी एकादशीला झोपतात. आणि चार महिन्यानंतर प्रबोधिनी एकादशीला त्यांच्या योग निद्रेतून जागे होतात. आणि सृष्टीच्या पालनाचा कार्यभार स्वीकारतात. म्हणूनच या एकादशीला 'प्रबोधिनी एकादशी ', 'देव उठी एकादशी ', 'देवोत्थनी एकादशी ' असेही म्हंटले जाते.
एकादशीपासून तुलसीविवाहची सुरुवात होते आणि कार्तिक पौर्णिमेला संपते. तुलसीविवाह नंतर लग्नाचे मुहर्त काढायला सुरुवात करतात.
Sunday, 8 November 2015
DHANTRAYODASHI
धनत्रयोदशी
धनत्रयोदशी हा दिवाळीचा पहिला दिवस. धनत्रयोदशी यालाच धनतेरस असेही म्हंटले जाते. धनत्रयोदशी म्हणजे धनासाठी साजरी केलेली त्रयोदशी म्हणजे तिसरा दिवस. हिंदू पंचागानुसार हा कार्तिक महिन्याच्या कृष्ण पक्षातील तिसऱ्या दिवशी साजरा केला जातो. जेव्हा असुरांबरोबर इंद्रदेव यांनी महर्षि दुर्वास यांच्या शाप निवाराणास समुद्र मंथन केले, तेव्हा त्यातुन देवी लक्ष्मी प्रगट झाली. तसेच या दिवशी समुद्र मंथन च्या वेळी धन्वंतरी अमृत कलश धेऊन प्रकट झाले. म्हणून या दिवसाला धनत्रयोदशी म्हंटले जाते. म्हणून धन्वंतरीचीही या दिवशी पुजा केली जाते. या दिवसास धन्वंतरी जयंती असेही म्हणतात.
या दिवशी नवीन वस्तू घेतली कि तेरा गुणा त्याची वृद्धी होते अशी लोंकाची मान्यता आहे म्हणून लोक या दिवशी लोक नवीन वस्तू घेतात.
तसेच धनत्रयोदशी या सणामागे एक मनोवेधक कथा आहे. कथित भविष्यवाणी प्रमाणे हेमा राजाचा पुत्र आपल्या सोळाव्या वर्षी मृत्युमुखी पडणार असतो. आपल्या पुत्राने जीवनाची सर्व सुख उपभोगावीत म्हणुन राजा व राणी त्याचे लग्न करतात. लग्नानंतर चवथा दिवस हा तो मृत्युमुखी पडण्याचा भयंकर दिवस असतो. या रात्री त्याची पत्नी त्यास झोपू देत नाही. त्याच्या अवतीभवती सोन्या चांदीच्या मोहरा ठेवल्या जातात. महालाचे प्रवेशद्वार ही असेच सोन्या चांदीने भरून रोखले जाते. सर्व महालात मोठमोठ्या दिव्यांनी लखलखीत प्रकाश केला जातो. ती त्यास वेगवेगळी गाणी व गोष्टी सांगुन जागे ठेवते. जेव्हा यम राजकुमाराच्या खोलीत सर्परुपात प्रवेश करण्याचा प्रयत्न करतो तेंव्हा त्याचे डोळे सोन्या चांदीने दिपतात. या कारणास्तव यम आपल्या जगात(यमलोकात) परततो. अश्या प्रकारे तिने राजकुमाराचे प्राण वाचवले. म्हणुनच या दिवसास यमदीपदान असेही म्हणतात.
या दिवशी सायंकाळी घराबाहेर दिवा लावून त्याच्या वातीचे टोक दक्षिण दिशेस करतात. त्यानंतर त्या दिव्यास नमस्कार करतात. याने अपमृत्यु टळतो असा समज आहे.
Tuesday, 3 November 2015
VASUBARAS
वसुबारस
महाराष्ट्रात " वसुबारस " या सणाला दिवाळीचा पहिला दिवस मानला जातो. आश्विन कृष्ण पक्षातील बाराव्या दिवशी म्हणजे द्वादशीला सण साजरा केला जातो. या सणाला " गोवत्स द्वादशी" असेही म्हंटले जाते.
वसुबारस म्हणजे - ' वसु ' म्हणजे ' द्रव्य ' (धन) त्यासाठी असलेली ' बारस ' म्हणजे ' द्वादशी '. या दिवशी गाईची पाडसासह संध्याकाळी पूजा करतात. घरांत लक्ष्मीचे आगमन व्हावे म्हणून या दिवशी गाईची पाडसासह पूजा करण्याची पद्धत आहे. पुष्कळ स्त्रियांचा या दिवशी उपवास असतो. ह्या दिवशी गहू, मूग खात नाहीत. स्त्रिया बाजरीची भाकरी व गवारीच्या शेंगाची भाजी खाऊन उपवास सोडतात.
HOME BACK
Saturday, 31 October 2015
NOVEMBER 2015
Thursday, 22 October 2015
APATYACHI PANE/ SHAMI LEAVES
रामायणातील ही कथा आहे. पैठणमध्ये देवदत्त नावाच्या एका ब्राह्मणास कौत्स नावाचा मुलगा होता. तो सुशील होता. मौजीबंधनानंतर तो भडोच नावाच्या शहरी वरतंतू ऋ‍षीच्या घरी विद्यार्जनासाठी गेला. काही काळ लोटल्यावर कौत्स सर्व शास्त्रांत पारंगत झाला, गुरूला गुरुदक्षिणा देऊन त्यांच्या ऋणातून कसे मुक्त व्हावे असा विचार तो करू लागला. गुरूंचा निरोप घेताना त्याने अत्यंत कृतज्ञतापूर्वक त्याचे आभार मानून आपल्या आवडीचा काही पदार्थ असल्यास तो सांगावा, म्हणजे गुरुदक्षिणेदाखल तो आणून देईन असे त्याला सांगिलते. गुरूने उत्तर दिले:- कौत्सा, दक्षिणार्थ विद्या शिकविणे हे अनुचित कर्म आहे. शिष्य विद्वान् झालेला पाहून गुरुस जो आनंद प्राप्त होतो तीच गुरुदक्षिणा होय. परंतु कौत्सास गुरूच्या ऋणात राहणे न आवडून त्याने आग्रह धरला व पुन: पुन: मी तुम्हाला काय दक्षिणा देऊ? असे विचारू लागला. तेव्हा वरतंतू ऋषी म्हणाले, मी दक्षिणा घ्यावी असा तुझा आग्रहच असेल तर तुला शिकविलेल्या प्रत्येक विद्येबद्दल एक कोटी याप्रमाणे चौदा कोटी मुद्रा व त्याही एकाडूनच आणून दे. ही अट कौत्साने मान्य करून आपल्या विद्येच्या धीरावर तो तेथून बाहेर पडला, परंतु चौदा कोटी मुद्रा व त्याही एकाच इसमाकडून मिळविणे काही सोपे काम नव्हे हे त्याला लवकरच समजले.
रघुराजा मोठा उदार व विद्वानांस आश्रय देणारा आहे असे त्याच्या कानावर येताच तो त्याच्याकडे गेला, परंतु त्या वेळी रघुराजाने विश्वजित् यज्ञ करून ब्राह्मणांकडून सर्व द्रव्यभंडार लुटविले होते, यामुळे त्यालाही अत्यंत गरीबी आलेली होती. कौत्साने त्याच्या एकंदर स्थितीचे सूक्ष्म निरीक्षण केल्यावर आपली इच्छा येथे सफल होणार नाही असे वाटून त्याला दुःख झाले. रघुराजाने आपल्या दारी आलेल्या विद्वान् ब्राह्मणाचा योग्य सत्कार केला व त्याच्या आगमनाचे कारण विचारले. कौत्साने कारण सांगितले व तो पुढे म्हणाला, 'राजा, तुला प्राप्त झालेल्या स्थितीत माझी मनीषा सफल होण्याचा रंग दिसत नाही. तथापि त्याजबद्दल खंत वाटू न देता मला दुसरा दाता शोधून काढण्यासाठी जाऊ दे. हे कौत्साचे भाषण ऐकून राजा हसला. त्याने चौदा कोटी सुवर्ण मुद्रा तीन दिवसात देतो असे कौत्सास आश्वासन देऊन त्याला आपल्या घरी ठेवून घेतले.
थकलेली बाकी वसूल करण्यासाठी इंद्राबरोबर लढण्याची तयारी चालविली. ही गोष्ट इंद्रास समजताच त्याने अयोध्या नगराबाहेर आपट्याच्या व शमीच्या झाडांवर कुबेराकडून सुवर्णमुद्रांचा वर्षांव करविला. रघुराजाने त्या सर्व कौत्सास दिल्या. त्याने त्या वरतंतू ऋषींपुढे ठेवून त्यांचा स्वीकार करण्याविषयी विनंती केली. परंतु त्याने फक्त १४ कोटी मुद्रा ठेवून घेऊन बाकीच्या कौत्यसास परत दिल्या. त्या त्याने रघुरराजास आणून दिल्या, पण तोही त्या घेईना. शेवटी त्याच आपट्याच्या व शमीच्या झाडाखाली त्या मुद्रांचा ढीग करून त्याने लोकांस त्या नेण्यास सांगितले. लोकांनी अनायासे श्रीमंत होण्याची ही संधी साधून त्या नगरीच्या सीमेबाहेर असलेल्या त्या झाडांची पूजा केली, सोने यथेच्छ लुटले व एकमेकांस देऊन आनंद व्यक्त केला. हा दिवस विजयादशमीचा होता. त्या वेळेपासून या झाडांची पूजा करून सुवर्णमुद्रांच्या ऐवजी या झाडांची पाने लुटण्याचा प्रघात प्रचारात आला.
VIJAYADASHAMI
दसरा/ दशहरा /
विजयादशमी
दसरा हा सण अश्विन महिन्यातल्या शुक्ल पक्षातील दशमीला साजरा केला जातो. नवरात्र चे नऊ दिवस संपल्यानंतर दहाव्या दिवशी दसरा साजरा केला जातो. दसरा हा एक संस्कृत शब्द "दश हरा " या पासून नाव दिल आहे. "दश हरा " म्हणजे दशानंद रावणाचा वध. या दिवशी प्रभू श्री रामांनी दहा तोंडाच्या रावणाचा वध करून असत्यावर सत्याचा विजय केला होता. हा दिवस आश्विन महिन्यातील शुक्ल पक्षातील दशमी होता. म्हणून या सणाला "विजयादशमी " असेही म्हंटले जाते.
या दिवस नवीन कामाची सुरु करण्यासाठी शुभ मानतात. या दिवशी शास्त्रांची पूजा केली जाते. काही गावात रामलीला चे आयोजन केले जाते व मेला भरतो. मेला मध्ये रावणाचा मोठा पुतळा बनवून त्याला जाळला जातो. महाराष्ट्रात दसर्‍याच्या दिवशी परस्परांना सोने म्हणून शमी व आपट्याची पाने देतात.
HOME BACK
Friday, 16 October 2015
STORY OF NAVRATRI
रामायणातील कथा
राम अवतारात देवी सिताचे रावणाने हरण करून लंकेला नेले. तेव्हा प्रभू श्री रामने रावनासोबत युद्ध केलं. युद्ध करायच्या आधी ब्रम्हाजीने श्रीरामांना देवी चंडीचे पूजन करायला सांगितले. आणि देवीला एकशे आठ नीलकमल अर्पित करायला सांगितले. दुसरीकडे रावणाने पण युद्धात विजयी होण्यासाठी आश्विन महिन्यातील प्रतिपदेपासून चंडीपाठ सुरु केलं. रावणाने त्याच्या शक्तीच्या सहायाने श्रीरामांचे पूजा सामग्रीमधून एक नीलकमल गायब केलं. तेव्हा श्रीरामांना ज्ञात झाल कि लोक त्यांना "कमलनयन नवकंच लोचन " म्हणतात. म्हणून त्यांनी त्याचं एक नेत्र त्या फुलाच्या ऐवजी अर्पण करायचं ठरवलं. आणि ते तीक्ष्ण बाणाने त्यांचे एक नेत्र काढत असतांना देवी प्रसन्न होऊन प्रकट झाली. आणि श्रीरामांना विजयश्री चा आशीर्वाद दिला. लंकेत रावण चंडीपाठ करणाऱ्या ब्राम्हणाची सेवा करू लागला. तेथे हनुमान ब्राम्हण बालकाच्या रुपात गेले. त्या ब्राम्हण बालकाची सेवा बघून त्याला एक वर मागण्यास सांगितले. तेव्हा बालकरुपी हनुमानने म्हंटले कि, " जर तुम्ही माझी सेवा बघून प्रसन्न आहे तर तुम्ही मला यज्ञाच्या मंत्रातील एक अक्षर बदलू द्या." ब्राम्हणांना याचा अर्थ कळला नाही आणि त्यांनी त्यांना ततास्तु म्हंटले. तेव्हा हनुमानाने मंत्रातील " जयदेवी ...भुर्तीहरिणी " या शब्दातील ' ह ' एवजी ' क ' उच्चारावे असे सांगितले. भुर्तीहरिणी म्हणजे प्राण्याची पिडा दूर करणारी आणि ' कारिणी ' म्हणजे प्राण्यांवर पिडा करणारी. असे केल्यामुळे चंडीमाता रावणावर रुष्ट झाली. अश्याप्रकारे श्रीरामाने चंडीपाठ करून युद्ध लढायला लंकेला गेले आणि दहाव्या दिवशी म्हणजे दशमीला रावणाचा वध केला. तो दिवस दसरा म्हणजेच विजयादशमी म्हणून साजरा केला जातो.
महिषासुराची कथा
नवरात्रीच्या बाबतीत अजून एक कथा आहे कि देवी दुर्गा ने भैस रुपी असुर म्हणजेच महिषासुर याचा वध केला. पौराणिक कथानुसार महिषासुराची तपस्या बघून सर्व देवतांनी त्याला अजय होण्याच वरदान दिल. पण महिषासुर त्याचा उलटा उपयोग करू लागला. तो सगळ्या देवांचे अधिकार घेऊन स्वतः स्वर्गालोकवर राज्य करू लागला. तेव्हा देवातानी क्रोधीत होऊन देवी दुर्गाची रचना केली. असे मानले जाते कि सगळ्या देवांनी त्यांचे अस्त्र देवी दुर्गाला दिले. या नवरात्री च्या दिवसात देवी दुर्गा आणि महिषासुराचा भीषण युद्ध झाले आणि सर्वात शेवटी देवीने महिषासुराचा वध केला.
HOME BACK
Monday, 12 October 2015
NAVDURGA
नवदुर्गाचे स्वरूप
नाव्दुर्गाचे नऊ रूप खालीलप्रमाणे आहे.
शैलपुत्री देवी
नवरात्रीच्या पहिल्या दिवशी दुर्गा देवीची देवीच्या शैलपुत्री या रुपाची पूजा करतात. या देवीला पहाडाची पुत्री असेही म्हणतात कारण शैलपुत्री देवीचा जन्म हिमालयात झाला. या देवीच वाहन वृषभ म्हणजे बैल आहे म्हणून या देवीला वृषारूढा असेही म्हंटले जाते. या देवीच्या उजव्या हातात त्रिशूल आणि डाव्या हातात कमळाचे फुल आहे.
ब्राम्हचारिणी
नवरात्रीच्या दुसर्या दिवशी दुर्गा देवीची देवीच्या ब्राम्ह्चारणी या रुपाची पूजा केली जाते. ब्रम्ह म्हणजे तपस्या आणि चारिणी म्हणजे आचरण करणारी म्हणजेच तपस्या करणारी. या देवीच्या उजव्या हातात जपाची माळ आणि डाव्या हातात कमंडल आहे.
चंद्रघंटा
नवरात्रीच्या तिसऱ्या दिवशी दुर्गा देवीच्या चंद्रघंटा या रूपाची पूजा केली जाते. या देवीच शरीर सोन्यासारखा तेजस्वी असते. हि देवी सिंहावर बसली आहे. या देवीला दहा हात आहे. उजव्या चार हातात त्रिशूल, गधा, तलवार, कमंडल पाचव्या उजवा हाताने वर्द मुद्रा केली आहे.डाव्या चार हातात बाण, धनुष्य, जपाची माल आहे. आणि पाचव्या डाव्या हातात अभय मुद्रा आहे.
कुष्माण्डा
नवरात्रीच्या चौथ्या दिवशी दुर्गा देवीच्या कुष्माण्डा या रुपाची पूजा केली जाते. हि देवी वाघिणीवर बसली आहे. या देवीला आठ हात आहेत म्हणून या देवीला अष्ठभुजा पण म्हंटले जाते. देवीच्या सात हातात क्रमशः कमंडल, धनुष्य, बाण, कमळ, अमृताने भरलेला कलश, चक्र आणि गदा आहे.आणि आठव्या हातात सर्व सिद्धी देणारी जपाची माळ आहे.
स्कंदमाता
नवरात्रीच्या पाचव्या दिवशी दुर्गा देवीच्या स्कंदमाता या रुपाची पूजा केली जाते. हि देवी सिंहावर बसली आहे. या देवीला चार हात आहेत देवीच्या वरच्या दोन हातात कमळाचे फुल आहे. आणि एका उजव्या हाताने बाळ मुर्गूनला मांडीवर पकडले आहे. एका डाव्या हातात अभय मुद्रा आहे. भगवान मुग्रून म्हणजेच भगवान गणेशचा भाऊ भगवान कार्तिकेय आहे
कात्यायनी
नवरात्रीच्या सहाव्या दिवशी दुर्गा देवीच्या कात्यायनी या रुपाची पूजा केली जाते. हि देवी सिंहावर बसली आहे. या देवीला चार हात आहेत. देवीच्या वरच्या उजव्या हातात अभय मुद्रा आणि खालच्या उजव्या हातात वर्द मुद्रा आहे. देवीच्या डाव्या हातात क्रमशः तलवार, कमळ आहे.
कालरात्री
नवरात्रीच्या सातव्या दिवशी दुर्गा देवीच्या कालरात्री या रुपाची पूजा केली जाते. हि देवी गाढवावर बसली आहे. केस विखुरले आहे. या देवीचे रूप भयानक आहे. शरीराचा रंग अंधारासारखा काला आहे. या देवीला तीन डोळे आहे. यांच्या श्वासातून अग्नीच्या ज्वाला निघतात. या देवीला चार हात आहेत. देवीच्या वरच्या उजव्या हातात अभय मुद्रा आणि खालच्या उजव्या हातात वर्द मुद्रा आहे. देवीच्या डाव्या एका हातात तलवार आणि दुसऱ्या हातात खड्ग आहे.
महागौरी
नवरात्रीच्या आठव्या दिवशी दुर्गा देवीच्या महागौरी या रुपाची पूजा केली जाते. हि देवी वृषभ म्हणजे बैलावर बसली आहे म्हणून या देवीला वृषारूढ असेही म्हंटले जाते. या देवीला चार हात आहेत. देवीच्या वरच्या उजव्या हातात त्रिशूल आणि खालच्या उजव्या हातात अभय मुद्रा आहे. देवीच्या वरच्या डाव्या हातात डमरू आणि खालच्या उजव्या हातात वर्द मुद्रा आहे.
सिद्धीदात्री
नवरात्रीच्या नवव्या दिवशी दुर्गा देवीच्या सिद्धीदात्री या रुपाची पूजा केली जाते. हि देवी वाहन सिंह आहे. हि देवी कमलपुष्पावर बसली आहे. या देवीला चार हात आहेत. देवीच्या वरच्या उजव्या हातात गदा आणि खालच्या उजव्या हातात चक्र आहे. देवीच्या वरच्या डाव्या हातात कमळ आणि खालच्या डाव्या हातात शंख आहे.
HOME BACK
NAVARATRI
नवरात्री
नवरात्री हा एक सन नऊ दिवसाचा सन आहे. नवरात्री हा संस्कृत शब्द आहे, ज्याचा अर्थ "नऊ रात्र " असा होतो. या नऊ दिवसात देवींच्या नऊ रूपांचे पूजन केले जाते. आणि दहाव्या दिवशी दसरा म्हणजेच विजयादशमी हा सन साजरा केला जातो. नवरात्री हा सण अश्विन महिन्यातल्या शुक्ल पक्षातील प्रथमा म्हणजेज प्रतिपदा पासून सुरु होतो आणि आश्विन महिन्यातल्या शुक्ल पक्षातील नवमी ला संपतो. आश्विन महिन्या प्रमाणे नवरात्री हे संपूर्ण वर्षात चार वेळा साजरा केला जातो. पौष, चैत्र, आषाढ, आश्विन प्रतिपदा पासून नवमी पर्यंत साजरा केला जातो. त्यापैकी अश्विन महिन्यातील नवरात्रीला " शारदीय नवरात्री " असेही म्हंटले जाते. अश्विन महिन्यातील नवरात्री " शरद ऋतू " मध्ये येते म्हणून त्याला " शारदीय नवरात्र " असे म्हंटले जाते.
नवरात्री हा सन हिंदू पंचांगानुसार ठरवला जातो. नवरात्री च्या नऊ रात्री मध्ये देवी महालक्ष्मी, देवी सरस्वती, आणि देवी दुर्गा या तीन देवींच्या नऊ रूपांचे पूजन केले जाते. त्यांना नवदुर्गा असेही म्हंटले जाते. दुर्गा म्हणजे दु:खाला दूर करणारी.
नवरात्री हा सण संपूर्ण भारतात वेगवेगळ्या प्रकारे साजरा केला जातो. गुजरात मध्ये हा सण दांडिया आणि गरबा खेळून साजरा केला जातो. गरबा देवीच्या आरती अगोदर आणि दांडिया देवीच्या आरतीच्या नंतर केला जातो.पश्चिम बंगाल मध्ये बंगाली लोंकाचा दुर्गापुजा हा मह्त्वाचा सण म्हणून साजरा केला जातो. महाराष्ट्रात हा सन घटस्थापना म्हणून साजरा केला जातो. असेच वेगवेगळ्या प्रातांत वेगवेगळ्या प्रकारे नवरात्री हा सन साजरा केला जातो.
नवरात्रातील प्रत्येक दिवशी येणार्‍या वारानुसार भारतीय ज्योतिष्यांनी प्रत्येक दिवसाचा रंग ठरवलेला आहे. देवीला त्या त्या दिवशी त्या विशिष्ट रंगाची साडी नेसवली जाते. महाराष्ट्रातील अनेक शहरांतील स्त्रियाही अशाच प्रकारे नवरात्रातल्या दिवसांत त्या ठरावीक रंगाच्या साड्या नेसतात. नवरात्रीत महिला-तरूणी याच रंगांच्या साड्या आणि कपडे घालतात. राज्यातील वेगवेगळ्या देवींच्या संस्थानात या दिवसात तेथील देवींना नऊ दिवस नऊ रंगांच्या साड्या नेसवल्या जातात.
- पहिला दिवस:- लाल
- दुसरा दिवस :- निळा
- तिसरा दिवस :- पिवळा
- चौथा दिवस :- हिरवा
- पाचवा दिवस :- ग्रे
- सहावा दिवस :- केशरी
- सातवा दिवस :- पांढरा
- आठवा दिवस :- गुलाबी
- नववा दिवस :- जांभळा
READ MORE:-
HOME BACK
Friday, 9 October 2015
OCTOBER 2015
Wednesday, 16 September 2015
HARTALIKA VRAT KATHA
हरतालिका व्रत कथा
हरतालिका व्रताचे कथानक असे आहे कि, हिमालयाचा राजा हिमवान याला एका कन्या असते. हिमवान म्हणजे पर्वताची कन्या म्हणून तिचे नाव पार्वती असे ठेवण्यात येते. पार्वती मोठी झाल्यावर पार्वतीचे लग्न कोणासोबत करावे अशी काळजी राजा हिमवान ला असते. तेव्हा नारद मुनी भगवान विष्णुंसाठी लग्नासाठी मागणी घालण्यासाठी येतात. हे बघून राजा हिमवान खूप आनंदित होतो. राजा हिमवान पार्वतीला ही बातमी सांगतो. पण पार्वतीने मनोमन कैलासराणा शंकराला पती मानले असते.
त्यामुळे पार्वती राजा हिमवनला मैत्रिणीकडून निरोप पाठवते कि, "मी कैलासराणा शंकराला मनोमन पती मानले आहे. तुम्ही जर दुसऱ्या कोणाबरोबर विवाह करून दिला तर मी जीव देईल" अस निरोप पाठवून पार्वती आपल्या मैत्रिणी सोबत अरण्यात निघून जाते. तिथे ती घोर तपश्चर्या करते. नदीकाठी वाळूचे शिवलिंग तयार करून त्याची पूजा करते. प्रथम ती झाडाची कोवळी पाने खावून राहते. पुढे ती तेही खात नही. तिच्या या तपश्चर्येने भगवान शिवशंकर प्रसन्न होतात आणि पार्वतीला इच्छीत वर मागण्यास सांगतात. पार्वती म्हणते कि, " हे शिवशंकर, तुम्ही जर माझ्या तपस्येमुळे प्रसन्न झाले असाल तर माझे पती व्हा." भगवान शिवशंकर "तथास्तु" म्हणून निघून जातात.
पार्वतीचा शोध घेत राजा हिमवान त्या अरण्यात य्रतो. आणि तेव्हा तो पार्वतीला घर सोडून अरण्यात येण्याचे आणि तपश्चर्येचे कारण विचारतो. तेव्हा ती तिने भगवान शिवशंकरांना मनोमन पती मानले आहे आणि त्यांनी दिलेल्या वराबद्दल पण सागते. पार्वतीचा दृढ निश्चय बघून राजा हिमवान श्री भगवान शिवशंकरासोबत तिचा विवाह करून देतो.
अश्या प्रकारे पार्वतीच्या निष्ठा आणि श्रद्धे मुळे पार्वतीचा विवाह भगवान शिवशंकरा सोबत होतो. आणि पार्वती इच्छित पती आपल्या मैत्रिणीच्या साह्याने प्राप्त करते. तो दिवस म्हणजे भाद्रपद महिन्यातील शुक्ल पक्षातील तृतीया असते. म्हणून या दिवशी वैवाहित स्त्रिया आणि कुमारिका हरतालिका हा सण मनोभावे साजरा करतात.
HOME BACK
HARTALIKA VRAT
हरतालिका व्रत
हरतालिका हा सण भाद्रपद महिन्याच्या शुक्ल पक्षातल्या तृतियेला साजरा करतात. हा सण गणेश चतुर्थी च्या आदल्या दिवशी येते. या दिवशी महिला पार्वती मातेची पूजा करतात. हरतालिका या शब्दाची फोड "हरित" आणि " आलिका " अशी केल्यास "हरित" म्हणजे "हरण" आणि "आलिका" म्हणजे "मैत्रिण" असे होते. म्हणजेच मैत्रिणीच्या सहायाने पार्वतीने केले शंकराचे हरण असे मानले जाते.
या दिवशी विवाहित स्त्रिया त्याचं वैवाहिक जीवनाच्या लंब्या आयुची कामना करण्या साठी हरतालिका व्रत करतात. तसेच कुमारिका आपल्या हवा असलेला पती मिळावा म्हणून हे व्रत करतात.या दिवशी स्त्रिया वाळूचे शिवलिंग आणि हळदीची पार्वती तयार करून त्याची मनोभावे पूजा करतात आणि दिवसभर उपास करून रात्री १२ वाजता बेलाच्या पानवर गुड चाटून हे व्रत सोडतात.
READ MORE:-
HOME BACK
Friday, 11 September 2015
POLA
पोळा
पोळा हा सण महाराष्ट्रात आणि कर्नाटकात साजरा केला जातो. श्रावण महिन्यातील अमावास्येला पोळा हा सण साजरा केला जातो. या दिवशी बैलांची पूजा केली जाते. पोळा हा श्रावण महिन्यातील शेवटचा सण आहे. दक्षिण भारतात खास कर्नाटकात पोळा सणाला बेंदूर असेही म्हणतात.
या दिवशी शेतकरी बैलांना सजवून रंगवून त्यांची पूजा करतात. गावातील सगळे शेतकरी त्यांची बैलजोडी गाजत वाजत गावाच्या बाहेर आणतात. तेथे आंब्याच्या पानाचे तोरण लावले असते. सगळ्या बैलजोडीची शर्यत लावली जाते. बैलजोडींची पूजा करून पोळा फुटतो. जी बैलजोडी जिंकते त्याच्या मालकाला इनाम भेटते. नंतर त्यांना मारुतीच्या मंदिरात नेऊन पूजा करतात. मग घरी नेऊन पूजा करून पुरणपोळीच नैवेद्य दिल जाते.
पोळ्या च्या दुसरया दिवशी तान्हा पोळा साजरा केला जातो. या दिवशी लहान मुल त्यांचे लाखडी बैल म्हणजेच नंदीला सजवतात. सगळे मुल ठरलेल्या ठिकाणी त्यांच्या नंदी ला घेऊन जातात. तेथे आंब्याच्या पानाचे तोरण लावले जाते. त्यांची तेथे पूजा करतात वा शर्यत लावली जाते. तोरण तुटल्यावर जो मुलगा शर्यतीत जिंकतो त्याला इनाम दिला जातो. त्यानंतर सगळे मुला प्रत्येकाच्या घरी जातात. त्यांच्या नंदीची पूजा करून मुलांना बोजरा म्हणजे खाऊ किंव्हा पैसे दिले जाते.
HOME BACK
Monday, 7 September 2015
SEPTEMBER 2015
Wednesday, 26 August 2015
RAKSHABANDHAN
रक्षाबंधन किंव्हा राखी हा सण हिंदू पंचांगानुसार श्रावण महिन्यातल्या पौर्णिमेला साजरा करतात. या दिवशी बहिण आपल्या भावाच्या उजव्या हाताच्या मनगटावर राखी बांधते आणि भावाच्या दीर्घ आयुष्य साठी आणि भावाला सुख लाभो अशी देवाला प्रार्थना करते. तसेच भाऊ बहिणीला तिचे रक्षण करण्याचे वचन देतो. राखी कच्चा धागा किंव्हा रेशमी धागा, सोने, चांदी, डायमंड या पासून बनवली जाते.
पुरातन काळापासून रक्षाबंधन हा सण साजरा केला जातो. पुरातन काळात एकदा दानव आणि देवांमध्ये युद्ध सुरु होत. दानव युद्ध जिंकणार होते. तेव्हा देवराज इंद्र देवगुरु बृहस्पती जवळ गेले. तेव्हा इंद्रदेवांची पत्नीने भगवान विष्णूने देलेला पवित्र रेशीम धागा इंद्राच्या हातावर बांधला. इंद्र त्या लढाईत जिंकले. तो दिवस श्रावण पौर्णिमेचा दिवस होता. त्या दिवसापासून श्रावण पौर्णिमेला धागा बांधण्याची प्रथा सुरु झाली असे मानले जाते. पुराणात अश्या बऱ्याच कथा आहेत जेथे रक्षाबंधन या सणाचा उल्लेख केलेला आहे.
HOME BACK
Tuesday, 18 August 2015
NAGPANCHAMI
नागपंचमी
श्रावण महिन्यातील पहिला सण म्हणजे नागपंचमी. नागपंचमी या दिवशी नागदेवता किंव्हा नागाची पूजा केली जाते. हिंदू पंचागानुसार श्रावण महिन्यातील शुक्ल पक्षातील पंचमीला नागपंचमी हा सण साजरा करतात.
या दिवशी भाजी चिरायचे नाही, तवा वापरायचा नाही, असे म्हंटले जाते. तसेच नागपंचमीला शेतकरी शेत नांगरत नही .कारण जे जीव जंतू शेताला नुकसान करतात त्यांचा साप नाश करून शेताच रक्षण करतो. तसेच सापाला शेतकर्याचा मित्र देखील म्हंटले जाते.
तसेच श्रीकृष्ण अवतारात श्रीकृष्ण कालिया नागाचा पराभव करून यमुना नदीच्या पत्रातून सुरक्षित वर आले होते. तो दिवस श्रावण महिन्यातील शुक्ल पक्षातील पंचमी होता. म्हणून या दिवसापासून नागाची पूजा या दिवशी केली जाते असे मानल्या जाते..
HOME BACK
Friday, 14 August 2015
INDEPENDENCE DAY
स्वतंत्रता दिवस
१५ ऑगस्ट
१५ ऑगस्ट हा भारताचा " राष्ट्रीय सण " आहे. १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारताला ब्रिटीश साम्राज्या पासून स्वतंत्रता मिळाली होती. म्हणून हा दिवस " भारतीय स्वतंत्रता दिवस " म्हणून साजरा केला जातो. या दिवशी दिल्लीतील लाल किल्ल्यावर ध्वजारोहण केले जाते. तसेच संपूर्ण भारतात ठिकठिकाणी शाळा, कार्यालयात ध्वजारोहण, सांस्कृतिक कार्यक्रम करून स्वतंत्रता दिवस साजरा केला जातो.
१५ ऑगस्ट १९४७ ला जवाहरलाल नेहरू हे स्वतंत्र भारताचे पहिले पंतप्रधान झाले आणि त्यांनी दिल्लीतील लाल किल्ल्याच्या लाहोर दरवाजावर ध्वजारोहण केले.
स्वतंत्र भारत २६ जानेवारी १९५० या दिवशी प्रजासत्ताक झाला. भारताचे पहिले राष्ट्रपती राजेंद्र प्रसाद झाले. डा बाबासाहेब आंबेडकर यांचा भारताचे संविधान लिहिण्यास खूप मोठा वाट आहे.
HOME BACK
Wednesday, 12 August 2015
SHRAVAN MASS
श्रावण महिना
श्रावण महिना हा हिंदू पंचांगानुसार आणि भारतीय सौर दिनदर्शिकेनुसार चैत्र महिन्यापासून पाचवा महिना आहे. या महिन्याला वर्षा ऋतू असे पण म्हंटले जाते.या महिन्यात भरपूर पाऊस येतो. भारताच्या प्रत्येक भागात या महिन्यात व्रत आणि धार्मिक कृत्य करतात. तसेच या महिन्यात भरपूर सण साजरे केले जातात. या महिन्यातील प्रत्येक भगवान महादेव यांची पूजा पूजेला खूप महत्त्व आहे. या महिन्यातील प्रत्येक सोमवारला श्रावण सोमवार म्हणतात आणि या दिवशी भगवान महादेव यांची पूजा केली जाते. १६ सोमवारचे व्रत या महिन्यातील पहिल्या सोमवार पासून सुरु केले जाते.
हिंदू पंचांगानुसार देवशयनी एकादशीपासून ते कार्तिकी एकादशी पर्यंत चातुर्मास मानला जातो. श्रावण महिना चातुर्मासातील पहिला महिना मनाला जातो. श्रावण महिना हा चातुर्मासातील सर्वात शुभ महिना आहे.
आषाढी ते कार्तिकी या काळात देव निद्राधीन असतात. म्हणूनच या महिन्यात जास्तीत जास्त व्रत वैकले करून मनुष्य प्राणी सदाचरणी होऊन देवाचे कृपा छत्र आपल्यावर राहावे म्हणून प्रयत्न करतो.
HOME BACK
AUGUST 2015
Wednesday, 15 July 2015
JULY 2015
अधिक आषाढ / निज आषाढ
शके १९३७
READ MORE:-
- विश्वजनसंख्या दिन
- कमला एकादशी
- शिवरात्री
- करिदिन
- रमजान ईद
- दुर्गाष्टमी
- देवयानी आषाढी एकादशी
- गुरुपौर्णिमा
ADHIK MAS
अधिक महिन्याचे महत्त्व
अधिक मास यास मलमास, पुरुषोत्तम मास असेही म्हंटले जाते. दर तीन वर्षानंतर अधिक मास येतो. या वर्षी जून १७ पासून ते १६ जुलै पर्यंत अधिक आषाढ म्हणून अधिक मास गणला गेला आहे.
पृथ्वीला सूर्या भोवती फिरत असतांना एक प्रदक्षिणा मारायला ३६५ दिवस ९ मिनिटे ३० सेकंद ( म्हणजेच ३६५.२५६४ दिवस ) लागतात. तसेच चंद्राला एक प्रदक्षिणा मारायला २९ दिवस १२ तास ४४ मिनिटे आणि ४ सेकंद ( म्हणजेच २९.५३०६ दिवस ) एका अमावास्या पासून दुसरया अमावास्या पर्यंत लागतात. म्हणजेच एक चंद्रमासात ३० किंव्हा ३१ दिवस असतात. एका चंद्र्वर्षात ३५४.३६७२ दिवस असतात. म्हणून सौरवर्ष आणि चंद्रवर्ष यात ११ दिवसांचा फरक येतो. म्हणून प्रत्येक चन्द्र्मास ११ दिवस आधी येतो. तीन वर्षा नंतर हा फरक ३३ दिवस म्हणजेच एक महिना अस होतो. याच महिन्याला अधिक मास असे म्हणतात.
भारतीय हिंदू केलेंडर चंद्र्मासावर आहे. प्रत्येक चंद्रवर्षात १२ महिने असतात. चंद्रवर्ष आणि सौरवर्ष यांमधे मेळ घालण्यासाठी प्रत्येक तीन वर्षांनंतर अधिक मास गणला जातो. अधिक महिन्याला त्याच्या पुढील महिन्याचे नाव देतात. जसे या वर्षी अधिक आषाढ आहे. सामान्यता प्रत्येक चंद्र मासात एक सौर संक्राती होत असते. ज्या मासात अशी एकही सौर संक्राती घडत नाही, म्हणजेच जो चंद्रास संपूर्णपणे दोन संक्रातीच्या मध्ये येतो, तो अधिक मास गणला जातो. ज्या सूर्याची मेष संक्राती चैत्र अमावास्येला घडली व त्याची वृषभ संक्राती वैशाखात न होता त्यापुढील महिन्यात आली, तर संक्रतीविहीन मास अधिक वैषक ठरेल. आणि त्यापुढचा महिना तर निज वैशाख ठरेल.
चैत्र , ज्येष्ठ व श्रावण हे १२ वर्षांनी, आषाढ १८ वर्षांनी, भाद्रपद २४ वर्षांनी, अश्विन १४१ वर्षांनी आणि कार्तिक ७०० वर्षांनी अधिक मास होतो. भाद्रपादापर्यंत च्या मासाना अधिक मास म्हणतात. अधिक मासामध्ये विष्णू भगवान ची पुंजा केली जाते. तसेच या महिन्या दानधर्म आणि नदीमध्ये स्नान करण्यास अधिक महत्त्व आहे.
Monday, 22 June 2015
JUNE 2015
ज्येष्ठ / अधिक आषाढ
शके १९३७
READ MORE:-
- वटपौर्णिमा
- जागतिक पर्यावरण दिन
- जागतिक दृष्टी दिन
- योगिनी एकादशी
- शिवरात्री
- प्रदोष
- मुस्लीम रमजान प्रारंभ
- दुर्गाष्टमी
- छत्रपती शाहूमहाराज जयंती
- कमला एकादशी
Subscribe to:
Posts (Atom)