DHANTRAYODASHI

धनत्रयोदशी

धनत्रयोदशी हा दिवाळीचा पहिला दिवस. धनत्रयोदशी यालाच धनतेरस असेही म्हंटले जाते. धनत्रयोदशी म्हणजे धनासाठी साजरी केलेली त्रयोदशी म्हणजे तिसरा दिवस. हिंदू पंचागानुसार हा कार्तिक महिन्याच्या कृष्ण पक्षातील तिसऱ्या दिवशी साजरा केला जातो. जेव्हा असुरांबरोबर इंद्रदेव यांनी महर्षि दुर्वास यांच्या शाप निवाराणास समुद्र मंथन केले, तेव्हा त्यातुन देवी लक्ष्मी प्रगट झाली. तसेच या दिवशी समुद्र मंथन च्या वेळी धन्वंतरी अमृत कलश धेऊन प्रकट झाले. म्हणून या दिवसाला धनत्रयोदशी म्हंटले जाते. म्हणून धन्वंतरीचीही या दिवशी पुजा केली जाते. या दिवसास धन्वंतरी जयंती असेही म्हणतात. 

या दिवशी नवीन वस्तू घेतली कि तेरा गुणा त्याची वृद्धी होते अशी लोंकाची मान्यता आहे म्हणून लोक या दिवशी लोक नवीन वस्तू घेतात.

तसेच धनत्रयोदशी या सणामागे एक मनोवेधक कथा आहे. कथित भविष्यवाणी प्रमाणे हेमा राजाचा पुत्र आपल्या सोळाव्या वर्षी मृत्युमुखी पडणार असतो. आपल्या पुत्राने जीवनाची सर्व सुख उपभोगावीत म्हणुन राजा व राणी त्याचे लग्न करतात. लग्नानंतर चवथा दिवस हा तो मृत्युमुखी पडण्याचा भयंकर दिवस असतो. या रात्री त्याची पत्नी त्यास झोपू देत नाही. त्याच्या अवतीभवती सोन्या चांदीच्या मोहरा ठेवल्या जातात. महालाचे प्रवेशद्वार ही असेच सोन्या चांदीने भरून रोखले जाते. सर्व महालात मोठमोठ्या दिव्यांनी लखलखीत प्रकाश केला जातो. ती त्यास वेगवेगळी गाणी व गोष्टी सांगुन जागे ठेवते. जेव्हा यम राजकुमाराच्या खोलीत सर्परुपात प्रवेश करण्याचा प्रयत्न करतो तेंव्हा त्याचे डोळे सोन्या चांदीने दिपतात. या कारणास्तव यम आपल्या जगात(यमलोकात) परततो. अश्या प्रकारे तिने राजकुमाराचे प्राण वाचवले. म्हणुनच या दिवसास यमदीपदान असेही म्हणतात.

या दिवशी सायंकाळी घराबाहेर दिवा लावून त्याच्या वातीचे टोक दक्षिण दिशेस करतात. त्यानंतर त्या दिव्यास नमस्कार करतात. याने अपमृत्यु टळतो असा समज आहे.

HOME                                                                     BACK