हरतालिका व्रत कथा
हरतालिका व्रताचे कथानक असे आहे कि, हिमालयाचा राजा हिमवान याला एका कन्या असते. हिमवान म्हणजे पर्वताची कन्या म्हणून तिचे नाव पार्वती असे ठेवण्यात येते. पार्वती मोठी झाल्यावर पार्वतीचे लग्न कोणासोबत करावे अशी काळजी राजा हिमवान ला असते. तेव्हा नारद मुनी भगवान विष्णुंसाठी लग्नासाठी मागणी घालण्यासाठी येतात. हे बघून राजा हिमवान खूप आनंदित होतो. राजा हिमवान पार्वतीला ही बातमी सांगतो. पण पार्वतीने मनोमन कैलासराणा शंकराला पती मानले असते.
त्यामुळे पार्वती राजा हिमवनला मैत्रिणीकडून निरोप पाठवते कि, "मी कैलासराणा शंकराला मनोमन पती मानले आहे. तुम्ही जर दुसऱ्या कोणाबरोबर विवाह करून दिला तर मी जीव देईल" अस निरोप पाठवून पार्वती आपल्या मैत्रिणी सोबत अरण्यात निघून जाते. तिथे ती घोर तपश्चर्या करते. नदीकाठी वाळूचे शिवलिंग तयार करून त्याची पूजा करते. प्रथम ती झाडाची कोवळी पाने खावून राहते. पुढे ती तेही खात नही. तिच्या या तपश्चर्येने भगवान शिवशंकर प्रसन्न होतात आणि पार्वतीला इच्छीत वर मागण्यास सांगतात. पार्वती म्हणते कि, " हे शिवशंकर, तुम्ही जर माझ्या तपस्येमुळे प्रसन्न झाले असाल तर माझे पती व्हा." भगवान शिवशंकर "तथास्तु" म्हणून निघून जातात.
पार्वतीचा शोध घेत राजा हिमवान त्या अरण्यात य्रतो. आणि तेव्हा तो पार्वतीला घर सोडून अरण्यात येण्याचे आणि तपश्चर्येचे कारण विचारतो. तेव्हा ती तिने भगवान शिवशंकरांना मनोमन पती मानले आहे आणि त्यांनी दिलेल्या वराबद्दल पण सागते. पार्वतीचा दृढ निश्चय बघून राजा हिमवान श्री भगवान शिवशंकरासोबत तिचा विवाह करून देतो.
अश्या प्रकारे पार्वतीच्या निष्ठा आणि श्रद्धे मुळे पार्वतीचा विवाह भगवान शिवशंकरा सोबत होतो. आणि पार्वती इच्छित पती आपल्या मैत्रिणीच्या साह्याने प्राप्त करते. तो दिवस म्हणजे भाद्रपद महिन्यातील शुक्ल पक्षातील तृतीया असते. म्हणून या दिवशी वैवाहित स्त्रिया आणि कुमारिका हरतालिका हा सण मनोभावे साजरा करतात.
हरतालिका व्रत
हरतालिका हा सण भाद्रपद महिन्याच्या शुक्ल पक्षातल्या तृतियेला साजरा करतात. हा सण गणेश चतुर्थी च्या आदल्या दिवशी येते. या दिवशी महिला पार्वती मातेची पूजा करतात. हरतालिका या शब्दाची फोड "हरित" आणि " आलिका " अशी केल्यास "हरित" म्हणजे "हरण" आणि "आलिका" म्हणजे "मैत्रिण" असे होते. म्हणजेच मैत्रिणीच्या सहायाने पार्वतीने केले शंकराचे हरण असे मानले जाते.
या दिवशी विवाहित स्त्रिया त्याचं वैवाहिक जीवनाच्या लंब्या आयुची कामना करण्या साठी हरतालिका व्रत करतात. तसेच कुमारिका आपल्या हवा असलेला पती मिळावा म्हणून हे व्रत करतात.या दिवशी स्त्रिया वाळूचे शिवलिंग आणि हळदीची पार्वती तयार करून त्याची मनोभावे पूजा करतात आणि दिवसभर उपास करून रात्री १२ वाजता बेलाच्या पानवर गुड चाटून हे व्रत सोडतात.
READ MORE:-
पोळा
पोळा हा सण महाराष्ट्रात आणि कर्नाटकात साजरा केला जातो. श्रावण महिन्यातील अमावास्येला पोळा हा सण साजरा केला जातो. या दिवशी बैलांची पूजा केली जाते. पोळा हा श्रावण महिन्यातील शेवटचा सण आहे. दक्षिण भारतात खास कर्नाटकात पोळा सणाला बेंदूर असेही म्हणतात.
या दिवशी शेतकरी बैलांना सजवून रंगवून त्यांची पूजा करतात. गावातील सगळे शेतकरी त्यांची बैलजोडी गाजत वाजत गावाच्या बाहेर आणतात. तेथे आंब्याच्या पानाचे तोरण लावले असते. सगळ्या बैलजोडीची शर्यत लावली जाते. बैलजोडींची पूजा करून पोळा फुटतो. जी बैलजोडी जिंकते त्याच्या मालकाला इनाम भेटते. नंतर त्यांना मारुतीच्या मंदिरात नेऊन पूजा करतात. मग घरी नेऊन पूजा करून पुरणपोळीच नैवेद्य दिल जाते.
पोळ्या च्या दुसरया दिवशी तान्हा पोळा साजरा केला जातो. या दिवशी लहान मुल त्यांचे लाखडी बैल म्हणजेच नंदीला सजवतात. सगळे मुल ठरलेल्या ठिकाणी त्यांच्या नंदी ला घेऊन जातात. तेथे आंब्याच्या पानाचे तोरण लावले जाते. त्यांची तेथे पूजा करतात वा शर्यत लावली जाते. तोरण तुटल्यावर जो मुलगा शर्यतीत जिंकतो त्याला इनाम दिला जातो. त्यानंतर सगळे मुला प्रत्येकाच्या घरी जातात. त्यांच्या नंदीची पूजा करून मुलांना बोजरा म्हणजे खाऊ किंव्हा पैसे दिले जाते.
श्रावण / भाद्रपद
शके १९३७
READ MORE:-
- अहिल्याबाई होळकर पुण्यतिथी
